Cele lekcji:
- potrafisz wymienić odmienne części mowy,
- rozróżniasz odmienne części mowy,
- potrafisz określić przypadek, liczbę, czas i rodzaj rzeczowników,
- potrafisz określić osobę, liczbę, czas, rodzaj, stronę, tryb czasowników,
- wiesz, że przymiotnik jest określeniem rzeczownika, wiesz przez co się odmienia, potrafisz stopniować przymiotniki,
- znasz rodzaje liczebników,
- potrafisz rozróżnić zaimki przymiotne, rzeczowne, liczebne, przysłowne.
Rzeczownik
Rzeczownik – nazywa przedmioty, rośliny, zwierzęta, osoby, zjawiska przyrody, pojęcia, cechy(starość), czynności (czytanie)
Rzeczownik ma rodzaje: męski, żeński i nijaki.
Odmiana – przypadki, liczby
M. kto? co? szkoł – a
D. kogo? czego? szkoł – y
C. komu? czemu? szkol –e
B. kogo? co? szkoł – ę
N. z kim? z czym? szkoł – ą
Msc. o kim? o czym szkol – e
W. jak wołam? szkoł – o
Temat – część wyrazu, która nie zmienia się przy odmianie
Końcówka – część wyrazu, która się odmienia
Temat oboczny – różne postacie tego samego tematu
Temat oboczny – szkoł szkol –
Oboczność ł: l
Rodzaje – męski(ten), żeński (ta), nijaki (to) w liczbie pojedynczej i mnogiej
Rzeczowniki
własne – zapisujemy wielką literą
pospolite - pozostałe
konkretne – osoby, przedmioty, rośliny, rzeczy, zwierzęta
abstrakcyjne – pojęcia, zjawiska, uczucia, stany
Odmiana rzeczowników:
- nieodmienne – boa, etui, hobby, derby, show, alibi, atelier, kakao, kakadu, salami, menu,
- rzeczowniki, które maja tylko liczbę pojedynczą – życie, szlachta, siano, wzrok, młodzież
- rzeczowniki, które mają tylko liczb mnogą – wrota, spodnie drzwi, widły, obcęgi, didaskalia, skrzypce, zaręczyny, okulary,
- rzeczowniki zakończone na – um, np. liceum odmieniają się tylko w liczbie poj. w liczbie mn. mają tę samą formę,
Czasownik – oznacza czynności i stany Odpowiada na pytania: co robi? co się z kimś, z czymś dzieje? Odmiana – rodzaj, liczby, osoby, strony, tryby, czas Rodzaje – l.poj. r. męski, żeński, nijaki l.mnoga – r. męskoosobowy (kupili) r. niemęskoosobowy (kupiły) |
Osoby l.poj. 1. ja czytam 2. ty czytasz 3. on, ona, ono czyta
l. mnoga 1. my czytamy 2. wy czytacie 3. oni, one czytają
Strony Czynna- Słoń kopie żyrafę. Bierna – Żyrafa jest kopana przez słonia. Żyrafa została skopana przez słonia. Zwrotna - Żyrafa kopie się. |
(czasowniki przechodnie – mają stronę czynną i bierną – czyta/jest czytany |
czasowniki nieprzechodnie mają tylko stronę czynną – idzie
Tryby - oznajmujący(orzekający) – zabiorę - rozkazujący - zabierz - przypuszczający – zabrałabym (partykułę –by zapisujemy łącznie z osobową czasownika) |
Czasy teraźniejszy – gram przeszły – grałam przyszły – zagram (czas przyszły prosty – czasowniki dokonane) będę grać (czas przyszły złożony – czasowniki niedokonane |
Czasowniki dokonane i niedokonane (aspekt czasownika) - niedokonane - czytałam, czytam, będę czytała - dokonane – przeczytałam – [czas teraźn.- brak] przeczytam
Nieosobowe formy czasowników – bezokolicznik, (czytać, biec), formy zakończone na – no, -to: zbito, zgubiono oraz imiesłowy |
Przymiotniki – określają cechy i właściwości
Pytania – jaki? jaka? jakie? czyj? czyja? czyje?
Odmiana – przypadki, liczby i rodzaje
Rodzaje: l. poj. męski, żeński, nijaki, l. mn. męskoosobowy i niemęskoosobowy
Rodzaj, liczba i przypadek przymiotnika jest zależny od rzeczownika
Liczba pojedyncza
mały chłopiec- rodzaj męski
mała dziewczynka – rodzaj żeński
małe dzieci rodzaj nijaki
Liczba mnoga
mali chłopcy – rodzaj męskoosobowy
małe dziewczynki – rodzaj niemęskoosobowy
Stopniowanie
regularne (proste)– mały, mniejszy, najmniejszy
nieregularne – zły, gorszy, najgorszy
opisowe – chory, bardziej chory, najbardziej chory
Nie stopniują się przymiotniki oznaczające materiał (drewniany), przynależność (ojcowski), pochodzenie (morska)
Zaimki – nieodzowni zastępcy
Zaimki rzeczowne – kto, co, on, nikt, nic,
Zaimki przymiotne – jaki, który, czyj, mój, twój, wasz, nasz, żaden, nijaki, taki, owaki,
Zaimki liczebne – ile, tyle, ileś
Zaimki przysłowne – jak, gdzie, kiedy, skąd, odkąd, którędy, wtedy, stąd, kiedyś, nigdzie, wtedy
Zaimki osobowe – ja, ty, on
Zaimki dzierżawcze – mój, twój, wasz
Zaimki wskazujące – tam, tutaj, ów, ten
Zaimki nieokreślone – jakiś, gdzieś, któryś
Pytające – względne – jaki, kto, który, gdzie, co
Zwrotne – siebie, się
Dłuższe formy zaimków - mnie, tobie, ciebie, jemu, niemu
Krótsze formy zaimków – mi, ci, ty, ją, mu,
Dłuższe formy zaimków stosujemy:
- zawsze po przyimkach – Koło ciebie jest miejsce zajęte
- na początku zdania – Tobie zaufałem.
- gdy chcemy zwrócić szczególną uwagę na konkretną osobę – Czy wiesz, że mój czteroletni braciszek jest od niego mądrzejszy?
Liczebniki wskazują na liczbę i kolejność
Pytanie – ile? który z kolei?
Liczebniki główne – ile? pięć, osiem, sześć, dwanaście Liczebniki porządkowe – który z kolei? – szósty, piąty, dwunasty Liczebniki zbiorowe – dwoje, troje, sześcioro, ośmioro Liczebniki mnożne – podwójny, poczwórny, potrójny Liczebniki wielorakie – trojakie, dwojakie, czworakie Liczebniki ułamkowe – pół, półtora, ćwierć Liczebniki nieokreślone – kilka, kilkanaście, kilkadziesiąt
|
Liczebniki zbiorowe stosujemy gdy: - występują przy rzeczownikach nazywające istoty niedorosłe, np. dwoje kociąt, pięcioro dzieci, itp. - występują przy rzeczownikach, które mają tylko liczbę mnogą, np. sześcioro drzwi, troje skrzypiec - występują przy rzeczownikach oznaczających towarzystwo mieszane, np. dziesięcioro rodziców (czyli były mamy i tatusiowie)
|
Odmiana Główne – przypadek, rodzaj Zbiorowe – przypadek |
Porządkowe – przypadek, liczba i rodzaj
You can do it, too! Sign up for free now at https://www.jimdo.com